Hồi Ký Đời Học Trò Của Tôi - Chương 7

   

7- MÙA RAU MÁ

 Tháng hai, mùa xuân đối tôi không thể nào quên được .Mùa này trời mát  cây cối xanh tươi đâm chồi nẩy lộc , mọi thứ rau ăn được cũng nhờ đó tốt tươi ,nuôi sống con người một cách hữu hiệu trong những ngày giáp hạt hoặc mùa màng thất bát ,hay là như nạn đói lịch sử năm 1945 Ất Dậu do thiên tai địch họa gây ra.Với gia đình chúng tôi lại càng chịu ơn mùa xuân tháng hai năm 1955 gấp bội phần , bỡi vì nó không phải do thiên tai địch họa gây ra hay do chiến tranh tàn phá mà do hoàn cảnh xã hội bấy giờ tạo nên ,nói một cách khác do con người tạo nên sự bất công vô lý. Khiến gia đình tôi lâm vào cảnh lao lúy tưởng chừng không thể sống nổi .

 Từ một gia đình thuộc bậc khá giả ,có nghề nghiệp làm ăn vững vàng không phải cho gia đình mà còn cho bà con trong dòng tộc và một số cư dân nghèo khổ trong làng , họ không phải đi tha phương cầu thực nơi khác như một số gia đình đã đi vào Phan Thiết Mũi Né làm ăn không trở về. Tất cả sự vững vàng đó tự dưng bỗng chốc biến mất ,như một cơn sóng thần ập vào xóa tan cơ đồ sự nghiệp .Gia đình lâm vào cảnh trắng tay về vật chất lẫn cả tinh thần. Dạo đó tôi mới được mười ba tuổi , còn ngây thơ khờ dại lắm đã biết gì đói khổ. Nhà cửa bị tịch thu niêm yết, gạo cơm lúa má  vơ vét sạch theo thuế má tô tức, ba mẹ con nhờ tiền bán củi khoai sắn qua ngày. Chị tôi mười sáu tuổi đang theo học lớp bốn ở Cự Nẫm cũng được gọi về kẻo mang tội phân tán của cải vàng bạc. Ba tôi sau khi bị đưa đi học tập cải tạo ở Vĩnh Tuy về tưởng rằng đã thoát được tội truy tố của đội C.C.R.Đ. ai ngờ sau tết âm lịch Bính Thân ( 1956)  ông lại bị bắt giam cùm ở xóm Trên ( Lý Hòa). Chỉ ngay sau vài ba  ngày tết cả nhà đã phải ăn khoai với một dúm tép kho đã qua ba bốn lần thêm muối thêm nước. Nói là khoai chứ chẳng khác gì khoai rèo của anh  Pha trong tác phẩm “ Bước Đường Cùng ”của nhà văn  Nguyễn Công Hoan hay của mấy đứa con của chị Dậu trong “Tắt đèn ”của Ngô Tất Tố.

 Để cải thiện bữa ăn , nuốt trôi mấy củ khoai rèo với nước tép mặn chát, hai chị em tôi đi vào nghĩa địa  ,men dọc bờ ruộng ,chui vào từng gốc dứa dại để tìm rau má. Lúc đầu thì chỉ có hái lá , nhưng càng ngày rau càng cạn kiệt khó kiếm nên hai chị em tôi phải dùng mũi dao nhọn ( dao phay làng tôi gọi là dao khay) chọt sâu vào đất moi hết cả rễ cả gốc mới đủ bữa. Rau mang về được rửa sạch thái nhỏ cho vào chén , bẻ vụn khoai lên trên trộn đều , chan nước tép và vào miệng. Trong những ngày cuối cùng của cha tôi cũng ăn như vậy do hai chị em chúng tôi thay phiên nhau mang ra nơi giam giữ cùm kẹp. Mỗi lần mang ra họ bắt chúng tôi ăn trước, sợ trong đồ ăn chúng tôi bỏ thuốc độc, sau đó mới cho ba tôi ăn .Quả thật quá đau lòng khi nhìn thấy ông ăn trong tư thế hai chân bị cùm, chị em chúng tôi thương ba quá chừng , muốn khóc mà khóc không được .Vì nếu khóc thì dân quân du kích nạt nộ đuổi về không nhìn thấy ba nữa .

Một sự kiện trớ trêu xẩy ra trong thời gian đi đào rau má mà đến bây giờ tôi không thể nào quên được sau mỗi lần đi tảo mộ. Số là sáng hôm đó trời mưa phùn nặng hạt, trước khi hai chị em tôi đi hái rau má, Má tôi cầm một ít tiền và một cái chai không mà dặn chị tôi rằng :

- Hanh Dũng hai con cầm số tiền này với cái chai  không vào trong lòi cất dấu cho má kẻo sau này đội khám xét  họ lấy đi .Tiền con dấu vào cạp quần, vào trong đó con cuộn lại bỏ vào chai rồi nút miệng , con đào lỗ chôn xuống cát nhớ là tìm mả nhà mình để dễ nhớ dễ tìm.

Hai chị em tôi dạ rồi vội vàng  mang hai tấm áo mưa màu nước mắm vội vã ra đi . Vừa đi vừa nhìn lui nhìn tới coi có ai theo dõi mình không. Được cái trời mưa, đang còn sớm và lạnh không có ai đi lại nên chị em tôi yên tâm rảo bước. Vào đến nghĩa địa tìm phần mộ của ông mà thế hệ chúng tôi gọi bằng cố và quyết định chôn dấu ở đây. Quan sát xung quanh không có dấu hiệu đáng ngại, Chị tôi chọn một lùm cây rậm rạp cạnh ngoài khuôn viên mộ đào lỗ chôn chai.  Để xóa dấu tích cát mới đồng thời tránh sự tò mò không ngờ tới , chị tôi cởi quần thả phân lên chỗ chôn đề phòng ai đó theo dõi. Thấy công việc đã xong và quá an toàn ,hai chị em tôi yên tâm tiếp tục đi đào rau má. Cũng như mấy lần trước hai chị em  chui rúc từng bụi dứa ,bụi dứa càng rậm rau má càng tốt ,lá to cuống dài chỉ khổ một nỗi đào rễ khó khăn hơn. Lá dứa tua tủa, gai dứa sắc nhọn như những lưỡi liềm cứa vào da thịt rát buốt , hai tay tê dại tím ngắt . Đến trưa hai chị em tôi mới quay về .Khi đi qua ngôi mộ ,liếc mắt vào chỗ dấu chai thì ôi thôi cái chai đang nằm phơi mình trên cát lồ lộ mấy tờ giấy bạc phía trong. Quá sợ và hoảng hồn chị em tôi chạy lại thì ra do cẩn thận quá thành thử mấy con chó chạy rong ngửi thấy mùi phân chúng đã đào xới lên để kiếm ăn,may mà chúng không gặm chai đi xa hoặc tha về nhà .Xuýt nữa chúng tôi mất đi một số tiền dành dụm do bán củi và làm bột sắn bán kiếm lãi mà có. Chính nhờ số vốn liếng nhỏ mọn cất dấu này mà sau này khi giao nhà cửa cho đội C.C.R.Đ.ra ở nhà nông dân mẹ và chị tôi đã gầy dựng lại cơ đồ, nuôi tôi ăn học khôn lớn  thành người.

Đúng là trong cái rủi có cái may , trời sinh trâu trời sinh cỏ ,  trời đâu để con người chịu mọi đắng cay. Không có mùa xuân thì làm sao cây cối tốt tươi, đâm cành nẫy lộc, đơm hoa kết trái. Đời người cũng vậy mà thôi .  Bây giờ ăn rau má nhớ chuyện ngày xưa. Lúc đó rau má là cứu cánh của con người khi lâm nạn đói khát, bây giờ nó vẫn có giá trị không kém ngày xưa trong lĩnh vực thuốc nam, cải thiện bữa ăn hàng ngày mà ai ai cũng kêu ca nằm trong vòng ô nhiễm nhiều thứ. Cảm ơn trời đất , cảm ơn cây rau má trong câu chuyện của tôi.