HỒI KÝ:ĐỜI HỌC TRÒ CỦA TÔI - 8

 8- BÊN MỘ NGƯỜI MỚI KHUẤT

   Chiều hôm đó chị tôi gánh củi ra chợ bán. Ngồi với gánh củi mà lòng nôn nao lo lắng không biết hôm nay có bán được hay không. Thường thì nữa buổi chợ đã có người hỏi người mua rồi , nhưng hôm nay chợ đã sắp tan mà chẳng thấy ai hỏi một lời . Ai đi qua họ cùng đều lờ đi như không nhìn thấy mình.

Gió nồm thổi mạnh từ ngoài biển vào mang nhiều hơi ẩm tạo nên sương mù dày đặc, cả không gian một màu trắng đục khiến ta cảm thấy như trời mau tối . Chị tôi mang chiếc áo cánh đen màu đã bạc phếch hai vai trắng bợt mà bây giờ sẫm lại bởi ở đó sương mù đã thấm ướt hai vai. ChỊ kéo nón về một bên che hướng gió, mắt không rời nhìn những người ra vào chợ để mong cầu ai đó thương tình mua cho gánh củi để còn kịp vào chợ mua cái gì đó ăn bữa tối nay. Một phụ nữ dáng gầy rom tạc tuổi năm mươi như cố ý đi sát vào gành củi vờ ngã chúi, đưa tay vất vào một gói gì đó vừa nói một câu chỉ có mình chị tôi nghe rồi đi nhanh về phía làng. Đang tần ngần vì mình chưa trả lời kịp thì một người khác đến đứng ngay trước mặt hỏi làm chị tôi sợ run người :

- Triêng củi bán mấy ?

Người mới hỏi có giọng nói khác làng, nên chị tôi nhìn kỹ thì ra chị khách là cư dân vùng sông biển chuyên ăn ở dưới thuyền thường gọi là Sinh Hồi, Chị tôi lấy lại bình tĩnh nhỏ nhẹ trả lời :

- Chị mua cho em đi chị, năm đồng , toàn cúi dẻ chắc lắm .

Người khách nói :

- Ừ, tui mua nhưng phải gánh ra ngoài nôốc cho tui.

Suy nghĩ một làt chị tôi quyết định:    

- Dạ !

Nói xong chị tôi gánh củi lên vai đi theo khách ra tận cửa biển. Về đến nơi , nhà đã lên đèn. Vừa vào đến cổng chưa kịp cất nón, chi tôi cầm một gói bằng lá chuối nói như khoe với má:

- Má, cá này !

Má tôi hỏi:  - Cá mô rứa con mua à?

- Tiền mô mà mua cá, của O Tạo cho, o còn dặn mai vô trong mộ O  nói chi .

Tôi liền hỏi chị :

- Mai à chị ? Cho em đi với chị ! Răng chị bán về túi rứa?

- Ờ, may mà có người Sinh Hồi mua cho không thì hôm nay gánh về. Vì gánh ra đến tận xóm Ngoài nên chị về tối.  

Má tôi giục chị :

- Thôi ra mần cá mà kho đi , mai có cá bới cho ba rồi đó .

Chị tôi dạ rồi đứng dậy đi ra chỗ bể nước.

Sáng mai hai chị em dậy sớm, xách cạo rỗ đi vào nghĩa địa. Buổi sớm trời đang còn mờ mờ không gặp ai, vào đến bờ ruộng sát nghĩa địa chi nói với tôi:

- Hai chị em vừa đào rau má vừa coi chừng O đi vô mộ , ngồi ở mộ ai đó rồi chị em đi theo gặp O.

Chui rúc từng bụi dứa hai chị em vùa đào vừa nhìn vào nghĩa địa . Bấy giờ nghĩa địa còn hoang vu trống trải chứ không như bây giò. Mộ thưa thớt nằm len lỏi trong các đám mận gai . Một thứ mận ăn chua chua ngọt ngọt , cây nhiều gai sắc nhọn ,đi tảo mộ hay đi hái mận không mang dép,mang guốc đạp phải gai của nó chỉ có nhắc cò cò về đến nhà. Cho nên quê tôi có câu ca: “Chớ ăn trái mận mà què, xin thuốc bà Nghè bà Nghè không cho, xin thuốc thầy Do , thầy Do đập chết”.

Những đám mận cũng là những bãi cây ngăn cách bảo vệ phần mộ của các gia đình trong làng.Còn lại một số ít mộ xây tường vôi bao quanh có mô có cổng rêu phong phủ  kín trong rất âm u cổ kính. Đào được một giờ thì thấy cô tôi đi vào tay cầm mấy bó hương như  người đi thăm mộ. Chị tôi ngừng đào, đứng nhìn theo hướng cô đi .Cô cũng đi chậm lại để chúng tôi thấy. Khi thấy chị em chúng tôi cô hú lên một tiếng rồi cô rẽ sâu vào trung tâm nghĩa địa, đi lên một ngôi mộ mà nhà mồ còn mới nguyên.Cô thắp hương cắm vào đầu mộ rồi chăm chú nhổ cỏ như một người thăm mộ thực sự.

Nhìn lại một lần nữa xung quanh thấy không có ai đi lại , hai chị em không đi sâu vào nghĩa địa hướng  cô đi mà đi ven theo bìa nghĩa địa rồi đi vòng ra phía sau lưng  ngôi mộ cô tôi đang ngồi.  Mấy con chim Te -te - oách màu xám đen trắng mỏ đỏ, thấy người chúng từ các bụi rậm, từ các mô tường  bay vụt lên quần đảo trên đầu kêu như vỡ tổ : “ Che che vặt che.. che.. vặt” nghe mà rợn tóc gáy. Chị tôi cũng thị uy lại bằng câu trêu chúng mà ai ai trong làng tôi cũng dùng khi đi vào nghĩa địa :“che che vặt mồng Đ.choa đỏ như mỏ che che vặt , mồng Đ.choa đỏ như mỏ che che vặt ” tôi cũng hù họa theo chị tôi vài lần ,không hiểu sao chúng cũng tản bớt đi rồi im lặng không quần đảo trên đầu nữa. Thì ra chim cũng biết xấu hổ, biết hiếp đáp và biết sợ. Gần lên đến mộ tôi hỏi chị :

- Mộ ai rứa chị !

- Mộ mụ Thấp, mạ chồng của O, chết trong năm em quên rồi à.  Thấy cháu lên đến nơi, liền kéo cháu ngồi xuống khuất sau nhà mồ. Hai chị em ngồi bên cô lòng bùi ngùi xúc động, nước mắt trào ra nhòe nhoẹt cả mặt. Hai tay cô xoa đầu, xoa vai, sờ mó thân thể của hai chị em giống như mẹ âu yếm con mình sau nhiều ngày xa cách không gặp. Cảnh gặp nhau của ba cô cháu lúc đó, bây giờ nhớ lại chẳng khác gì Cúc Hoa gặp hai con Nghi Xuân và Tiến Lực nơi mộ chí trong chuyện Phạm Công Cúc Hoa ngày xưa. Nhớ lại chuyện cũ hồi tôi đang còn nhỏ, cô rất thương chị em chúng tôi  , tối nào cũng vậy cô cứ đến nhà bằng mọi cách lôi kéo chị em tôi về nhà cô ngủ. Tôi nhớ có một đêm cô vác tôi trên vai vừa đi về nhà cô vừa nói nựng với cháu:   “Ly thương O khôông ? tôi trả lời :Có ! Cô nói: Thương để chỗ mô? Tôi trả lời:  Để trên đầu !  để ở mô nữa ? để trên vai , trên mô nữa v .v…

Hồi lâu cô mới gạt nước mắt hỏi nhỏ chị tôi:

-  Mấy bữa nay bay có đi bới cơm cho ba không ? Họ giam ba ở chỗ mô?

Chị tôi đưa tay quẹt hai mí mắt rồi trả lời trong tiếng nức :

- Dạ có, họ cùm ba ở nhà ông Mù .

- Lấy chi mà bới ?

- Dạ khoai, cháo rau má .

Cô tôi ngẹn ngào, tức tối:

- Vì ông Lộng làm ba bay khổ , chớ ba bay mần chi có ruộng .

Tôi vội hỏi cô tôi:

- Là răng O , Ông Lộng làm răng O

Cô tôi mới nói rành rọt cho chị em tôi biết:

- Ông Lộng đi làm cách mạng , ở chiến khu ông ấy biết vùng tự do nhà nước họ giảm tô , đem địa chủ ra đấu tố, ông ấy sợ kêu ba bay mà nói: “Cháu, cậu có mẫu hai ruộng ở Hỷ Duyệt , cháu mua giùm cậu ,cậu bí tiền quá ,dạo này đau ốm liên miên ,không có tiền mua thuốc". Ba bay nể cậu ruột gặp hoàn cảnh đau ốm khó khăn nên đã động lòng thương xót ,không giúp cậu mình thì giúp ai ,nên đã đồng ý, để cậu có tiền chữa bệnh .Ai ngờ bây giờ mới biết ông Lộng xảo quyệt, cậu làm cho cháu vô vòng lao lúy long đong. Chớ ba bay xưa nay có ruộng có nương chi mô .

Chị em ngồi nghe cô nói mà tức cả ruột biết làm sao bây giờ. Chị tôi hỏi cô:

- Hôm đấu tố ba cháu ở ngoài đình , nhà cháu họ không cho đi , hai chị em lên gác nhìn ra thấy ai như chị V ,chị À lên xáy chọt gớm lắm.

Cô tôi tức tối chửi:

- Cha con mệ V,còn ai nữa, bà con trong họ, trong đang chớ có ai xa lạ .Nó có phải người ăn  kẻ ở mô mà bị áp bức bốc lột .Ba bay còn giúp đỡ tiền bạc nữa là khác. Đồ quân bạc nghĩa tố hô tố đựng. còn con mệ À khi không lấy eng Cư bay ,làng cho ly hôn ,ra về ba mạ bay cho cả gánh hàng xén, trằm vàng , nhẫn vàng chớ đâu có ít . Những đêm hắn uống rượu say hát hò như người thất tình rồi chết giả, tay chân miệng mồm cứng ngắt phải kêu người khêu, người cạy miệng mới sống lại . Mấy đợt như rứa ba bay sợ hắn chạy lại ôm lấy mình rồi vu oan giá họa cho thì nguy, nên đã leo lên gác nằm im thin thít , có khi chạy trốn lên nhà ông nội . Cha tổ cái quân thất đức.

Chị tôi thêm vào :

-  Cháu biết chớ , ba cháu nhát lắm, mấy năm trước họ bầu làm lý trưởng ba cháu một hai ba bốn không chịu nhận, có lần ba cháu không chịu nổi, chạy về leo lên gác định nhảy lầu tự tử, may má cháu ngăn lại được . Có đêm cán bộ Việt Minh về bắt lên chiến khu vận động cứ làm để tạo điều kiện dân làng dễ dàng đi lại làm ăn hoăc Việt Minh về hoạt động nắm tình hình địch nhưng ba cháu nhất quyết không làm. Mấy lần như vậy lính trên đồn xuống buộc cho là có mưu mô liên lạc với cộng sản . khổ lắm O à. Chắc cũng vì anh Cư cháu đang ở miền Nam nên họ khép cho cái tội đi theo Mỹ Ngụy chống lại miền Bắc…mà anh cháu làm y tá chớ đi bắn giết đâu mà có tội.

Thấy mặt trời đã lên cao, đã có người đi củi về đường nghĩa địa nên cô  giục chị tôi :

- Hanh đưa em về kẻo trưa rồi người ta thấy .Con cất tiền vào người, về đi chợ mua gạo mà bới cơm cho ba. Khi mô O muốn gặp O báo. Hai đứa bay đi về trước một chặp nữa O về.

Chị cầm tiền nhét vào lưng áo, đổ hai cạo rau lại một, cho đầy rồi chào cô, hai chị em đứng dậy đi về. Xuống đến khu vực mộ họ Hoàng tụi chim Te te vặt  đậu trên nốc kệ thờ lại vụt bay loạn xạ trên đầu lao lên lao xuống như muồn đâm thẳng vào mổ mắt cắn xé ăn thịt hai chị em. Đúng là loài chim lì lợm dữ tợn không ai bằng.